Zbyt krótki czas na realizację zaplanowanych zadań i brak jednorodnej opinii środowiska opieki psychiatrycznej np. w kwestii zmian organizacyjnych – to zdaniem resortu zdrowia przyczyny niezrealizowania założeń Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego w latach 2011-2015.

MZ zapewnia też, że corocznie wnioskowało o przyznanie z budżetu środków na realizację programu, ale wnioski te nie były uwzględniane przez Ministerstwo Finansów.

W piątek (27 stycznia) Najwyższa Izba Kontroli opublikowała raport, w którym ocenił, że brak wystarczających środków i zła organizacja pracy spowodowały, że Narodowy Program Ochrony Zdrowia Psychicznego w latach 2011-2015 zakończył się fiaskiem. W ocenie Izby ze swoich zadań nie wywiązały się ani administracja rządowa, ani samorządy.

NIK oceniała, że minister zdrowia nie zagwarantował w projektach kolejnych ustaw budżetowych środków na jego realizację. Z raportu wynika, iż MZ zrealizowało zaledwie trzy spośród 32 zadań przewidzianych w programie, a Ministerstwo Edukacji Narodowej – dwa z dziewięciu.

W piśmie przesłanym PAP resort zdrowia wskazuje, że głównymi przyczynami niewykonania wielu zadań wskazanych w programie „było przede wszystkim przyjęcie założeń o możliwości dokonania tak gruntownych zmian w systemie opieki psychiatrycznej oraz dostosowaniu do nich współpracy pozostałych sektorów (pomocy społecznej, aktywizacji zawodowej, edukacji) w terminie określonym w rozporządzeniu Rady Ministrów, a także uznanie, że dostosowanie realiów organizacyjnych, finansowych i prawnych, przy braku jednorodnej opinii środowiska opieki psychiatrycznej będzie w takim terminie osiągalne”.

Ministerstwo zaznacza, że nie zrealizowano tych zadań, „które wymagały pozyskania niezbędnych zasobów finansowych, ale także wynikały z wąskiego horyzontu czasowego harmonogramu Programu w stosunku do szerokiego zakresu zadań”.

Resort informuje, że minister zdrowia corocznie wnioskował o przyznanie z budżetu środków na realizację programu, „jednak z uwagi na przyjęte zasady przyznawania środków na realizację nowych zadań, dla których nie określono skutków finansowych w ustawach je wdrażających, takie wnioski nie były uwzględniane przez Ministerstwo Finansów”.

MZ zaznacza, że w programie nie określono bezwzględnych kwot, a jedynie zalecane nakłady. „Tym samym ograniczenia budżetowe skutkowały brakiem możliwości sfinansowania wielu działalności, bowiem jedyną możliwością wygospodarowania środków na realizację nowych zadań było ograniczenie lub zaprzestanie realizacji obecnych” – wyjaśnia resort.

W raporcie NIK zwraca uwagę, że zakończona edycja programu nie spełniła swej roli; nie powstały np. Centra Zdrowia Psychicznego, które miały udzielać kompleksowej środowiskowej pomocy psychiatrycznej. Izba podaje, że samorządy nie zdołały utworzyć planowanych centrów bo zabrakło im wsparcia finansowego i merytorycznego – MZ nie opracowało m.in. zasad tworzenia i finansowania centrów.

NIK zauważa, że dodatkową barierą w tworzeniu i funkcjonowaniu centrów mogły być braki kadrowe w opiece psychiatrycznej. Z raportu wynika, że w 2015 r. było 3,5 tys. psychiatrów, przy oczekiwanej licznie – 7,8 tys., zaś psychiatrów dziecięcych – 380 (a potrzeba 780).

Jak wskazuje NIK, jednostki samorządu terytorialnego zrealizowały tylko niektóre zadania wyznaczone w programie, przeważnie tylko częściowo. Samorządy województw nie wdrożyły m.in. planu stopniowego zmniejszania i przekształcania dużych szpitali psychiatrycznych. Część z nich zaś – jak informuje Izba – miała nieodpowiednie warunki sanitarne i techniczne.

Ministerstwo przygotowało projekt kolejnej edycji programu na lata 2017-2022; został on przyjęty przez Stały Komitet Rady Ministrów.

Jego celem będzie zapewnienie osobom z zaburzeniami psychicznymi powszechnie dostępnej opieki zdrowotnej oraz innych form opieki i pomocy niezbędnych do życia w środowisku rodzinnym i społecznym. Podejmowane mają być również działania przeciw dyskryminacji osób z zaburzeniami psychicznymi, a także kształtujące wobec nich właściwe postawy społeczne (zrozumienie, tolerancję, życzliwość).

MZ wskazuje, że szczególnie istotnym zadaniem programu będzie upowszechnienie środowiskowego modelu psychiatrycznej opieki zdrowotnej m.in. poprzez tworzenie warunków do rozwoju Centrów Zdrowia Psychicznego.

„Stopniowe przechodzenie z modelu ”azylowego”, opierającego się o izolowanie osób z zaburzeniami zdrowia psychicznego w dużych szpitalach psychiatrycznych na model środowiskowy, jest zgodne z kierunkami reform psychiatrii dokonującymi się w państwach rozwiniętych” – przekonuje resort.

źródło: rynekzdrowia.pl